Algemeen

Het betreft de plantencultus en plantlore van het Christendom

- plantlore: folklore betreffende planten
- (volks)geneeskunst en de kruidengeneeskunst
- middeleeuwse keuken
- Maria -en andere legenden
- Christelijke (planten)symboliek op retabels, tapijten e.d.

De meeste teksten zijn afkomstig uit het boek Plantenkultus van Is. Teirlinck, Uitg. Schors Amsterdam. Andere teksten zijn - tenzij anders vermeld - overgenomen uit De Geurende Kruidhof, door M.C.Blöte-Obbes, uitg. W.de Haan n.v. te Utrecht.

Waar gaat het over?
Er bestaat een wonderbaarlijke wereld van planten, die in verband staan met heksen en heiligen, Maria en Jezus (o.a. het Lijdensverhaal), duivels en pastoors met rookpannen (zie verder bij 'Anti-diabolische planten').
Verhalen over geloof, bijgeloof en de praktijk van de middeleeuwse geneeskunst.
Afgezien van hun nuttige gaven hebben planten altijd tot de verbeelding van mensen gesproken.
Monnikskop, Couronne de Moine (Fr.).
Vanwege de tonsuur van monniken
Soms door de kleur, geur, of vorm van bloem of blad of een geheimzinnig geritsel in de wind. Dit werd tot uitdrukking gebracht in een grappige naam of legende. Zo ontstonden volksnamen als: monnikskop, papekralen, hallelujakruid, heregodsnageltjes, februarigekje, en naakt begijntje voor resp. paardenbloem, blauwe druifjes, klaverzuring, sedum acre, sneeuwklokje en herfsttijloos! Lees verder onder 'Volksnamen'

Legenden zijn er te kust en te keur. Heel veel over het ontstaan van bepaalde planten, heel veel ook bij voorbeeld over gebeurtenissen uit het leven van Maria, zoals haar bezoek aan Elisabeth, de vlucht naar Egypte met alle ongemakken tijdens de tocht en dan vooral over planten, die haar onderweg geholpen hebben. Christuslegenden vertellen vooral over planten die een rol speelden in het Lijdensverhaal: planten, die gebruikt werden bij de geseling, die Hem troostten gedurende de nacht in de Hof van Gethsemané of die groeiden onder het kruis. Lees verder onder 'Legenden'.

De planten die Hem “kwaad deden” werden vervloekt en vallen dus onder het hoofdstuk van de vervloekte -of duivelsplanten. Lees verder onder 'Duivels - en Heksenplanten'.

Veel van deze planten werden gebruikt in de praktijk van de (volks)geneeskunde, hetgeen vaak gepaard ging met rituele handelingen. Lees verder onder 'Volksgeneeskunst'.

Vanwege hun heilzame werking kregen zij een symbolische betekenis en werden ze afgebeeld op retabels, tapijten e.d. in de christelijke kunst van de late middeleeuwen en Vroeg-Renaissance. Lees verder onder 'Christelijke plantensymboliek'.

In de middeleeuwen ontfermden de kloosters zich over de zieken . In de keukens werden krachtige, kruidige bouillons getrokken . Bovendien waren de monniken meesters in het bereiden van van allerlei dranken als benedictine, chartreuse en het Heilig water der Antonieten. Lees verder onder 'Middeleeuwse keuken'.

Print